|
Porucznik
Frankowski Tadeusz
1897-1966
Urodził się 24 V 1897 w Solcu w pow. wolsztyńskim, w rodzinie
Mścisława, nauczyciela szkoły powszechnej i Bronisławy z Osieckich. Choć
ojciec jego był nauczycielem pruskiej szkoły powszechnej, to dzieci
wychowywał w polskie kulturze i w polskiej tradycji narodowej. W latach
1904 -1908 uczęszczał do szkoły powszechnej w Zdroju. Po jej ukończeniu
wstąpił do gimnazjum w Grodzisku, gdzie ukończył 5 klas. Potem
uczęszczał do Seminarium Nauczycielskiego w Wolsztynie. Uzyskawszy
świadectwo służby jednorocznej powołany został 1 III 1917 do 56. pułku
artylerii polowej stacjonującego w Lesznie i wysłany na front zachodni.
Od 26 IV 1917 – 11 XI 1918 brał udział w walkach nad Chemin des Dames, w
działaniach ofensywnych w 1918 i odwrocie znad Mozy. W roku 1918
ukończył Szkołę Artylerii. (Heeresartillerie Schűsschule w Mouson/Mouroc we
Francji). Koniec wojny zastał go w rejonie Maas i Beaumont, skąd razem z
pułkiem 30 XII 1918 wrócił do Leszna.
W wojsku niemieckim awansował do stopnia sierżanta. Za udział w walkach
we Francji odznaczony został Krzyżem Żelaznym I i II klasy.
Dowiedziawszy się o wybuchu Powstania Wielkopolskiego - 2 I 1919 zbiegł
wraz z ordynansem (kanonierem Piosikiem z Ptaszkowa) konno i w pełnym
rynsztunku do Grodziska Wlkp., gdzie 3 I 1919 zorganizował i objął
dowództwo żandarmerii konnej. Przeprowadzał rewizje u kolonistów
niemieckich w celu znalezienia broni, którą następnie rekwirował na
zaopatrzenie powstających oddziałów powstańczych.
W dniu 21
I 1919 r. po sformowaniu przez por. Józefa Skrzydlewskiego 2 kompanii
grodziskiej objął dowództwo I plutonu i wyruszył z kompanią 25 I 1919
r. do Lwówka, gdzie dowództwo kompanii przejął ppor. Józef Kopczyński.
Kompania działała na odcinku Bolewice. W dniu 9 II 1919 podczas ataku
pod Kupferhammer (Koprowy Młyn)
na stanowiska niemieckich karabinów maszynowych został ranny w
podudzie. Pluton jego został odcięty od kompanii. Pomimo odniesionej
rany umiejętnie dowodząc żołnierzami po pięciogodzinnej tułaczce i
dwukrotnej walce z oddziałami niemieckich kolonistów powrócił do
kompanii.
Na skutek
odniesionej rany od 9 II do 16 III przebywał w szpitalu w Gnieźnie. Po
powrocie ze szpitala objął dowództwo 7 kompanii 2 pułku strzelców
Wlkp. na odcinku Sieraków (2 kompania grodziska została włączona jako 5
kompania do II batalionu 2 pułku strzelców Wielkopolskich, późniejszego
56 pułku piechoty). Kompania jego brała udział patrolowaniu oraz w
drobnych starciach z niemieckimi patrolami w rejonie Sierakowa,
Kamionnej i Kolna.
29 IV 1919 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy do 6
komp., z którą 5 IX 1919 r. wyruszył na front litewsko-białoruski. Brał
udział w walkach pod Połockiem, Mińskiem, nad Berezyną pod Jakimowską
Słobodą i Szaciłkami. 5 IV 1920 w bitwie pod Borowikami został poważnie
ranny w lewe podramię, która to rana spowodowała jego pobyt w szpitalu w
Mińsku do 11 VI 1920. Po wyzdrowieniu powrócił do baonu zapasowego 56
pp. stacjonującego w Szamotułach jako instruktor. Po powrocie pułku z
wojny bolszewickiej wraca do batalionu stacjonującego we wrześni. Na
wieść o wybuchu III powstania śląskiego 26 V 1921 pod pseudonimem Henryk
Frankenstein udaje się z grupą oficerów pułku, m. in. por. J.
Skrzydlewskim, ppor. J. Kopczyńskim, ppor. W. Kabschem,
ppor. E. Kabzą na Górny Śląsk. Początkowo był adiutantem III
baonu 9 p.p. pod dowództwem por. Kabzy. Później objął w zastępstwie
dowództwo 2 komp. III/9 p.p. Lubliniecko-Opolskiej, walcząc pod
Wossowskim, Dobrodzieniem i Zębowicami.
Po
zawieszeniu broni wrócił do 56 p.p. 1 VIII 1921 został przeniesiony do
rezerwy i objął posadę nauczyciela tymczasowego w Strzępinach w pow.
grodziskim. Od lutego 1929 do maja 1933 pracował w Starostwie Powiatowym
w Wolsztynie jako urzędnik kontraktowy. Następnie dzierżawił małą
restaurację w Wielichowie. Był aktywnym członkiem Związku Powstańców i
Strzelców Oddział w Wolsztynie /prezes i p.o. komendant/, Związku
Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej Koło Wolsztyn.
W 1927
został mianowany ppor. rez., a po odbyciu w 1928 i 1930 r. 6-cio
tygodniowych ćwiczeń dostał w dniu 2 III 1932 r. awans na porucznika.
Po wybuchu wojny zmobilizowany jako dowódca plutonu podsłuchu w 72
Biurze Cenzury Armii „Poznań”. Brał udział w obronie Warszawy. Po
kapitulacji Warszawy wrócił do Wielichowa, ale już 7 XI 1939 dostał się
do niewoli niemieckiej i najpierw przebywał w obozie jenieckim – Oflag
VIII A Kreuzburg /Kluczbork/, a potem od 13 VI 1940 przeniesiony do
Oflagu VII A Murnau, gdzie przebywał do wyzwolenia. Do kraju wrócił we
wrześniu 1945 r. Po wojnie pracował w GS „SCH” w Wielichowie. Zmarł 4
II 1966 i pochowany został na cmentarzu par. w Wielichowie.
Odznaczenia: Krzyż Niepodległości, czterokrotnie Krzyż Walecznych /po
raz 1 za Powstanie Wielkopolskie/, Medal pamiątkowy za wojnę 1918/20,
dwukrotnie odznaka za rany, Krzyż litewsko-białoruski, Odznaka Wojsk
Wielkopolskich, Trzykrotna odznaka honorowa za pobyt na froncie
Dwukrotnie żonaty: 1 XII 1921 ożenił się z
Helena Dębicką z Szymborowa pow. wrzesiński, a po jej śmierci zawarł
związek małżeński z Walentyną z Przybyłów z Wielichowa. Miał pięcioro
dzieci.
Źródło: CAW.Ap 1991; CAW.KW-30; CAW.KN-345;
CMJW w Łambinowicach, WASt-Oflag VIII A 1.23; Wast-Oflag VII A, 1. 16;
APL, Akta Miasta Wolsztyna. sygn. 573; sygn. 583; J. Kaminiarz, J.
Kubiak, M. Rezler; Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 na Ziemi
Grodziskiej. Grodzisk Wlkp 1999, s. 17, 28; informacje syna Kajetana
Frankowskiego.
|
