| |
Pułkownik Kazimierz Zenkteler
1884 - 1955
Urodził się 24 stycznia 1884 roku w Wojnowicach (pow.
nowotomyski), w rodzinie kupca Edwarda i Joanny z Szyfterów. Po
ukończeniu 7 klas gimnazjum w Poznaniu, powołany został (l IX 1906) na
jednoroczny kurs do armii niemieckiej. Służbę odbywał w 5 Pułku
Artylerii Ciężkiej, gdzie ukończył kurs aspirantów oficerskich. Awans na
sierżanta otrzymał (30 VII 1909) po odbyciu obowiązkowych ćwiczeń. Zajął
się kupiectwem. Po wybuchu I wojny światowej, l VIII 1914 roku powołany
został do armii niemieckiej. Wcielony do komisji remontu, przeniesiony
został do 3 baonu 5 Pułku Artylerii Ciężkiej, a we wrześniu do l baonu
tegoż pułku. Odbył kampanię na froncie zachodnim i w listopadzie
otrzymał awans na zastępcę oficera. W styczniu 1915 roku mianowano go
dowódcą lekkiej kolumny baonu w Poznaniu, z którą wyruszył na front
wschodni i tam został awansowany (30 X 1915 roku) do stopnia
podporucznika artylerii ciężkiej. Przeniesiony do Francji (2 V 1917
roku), brał udział w walkach we Flandrii. Ciężko ranny pod górą Kemmel
(25 VI 1918 roku), został przekazany do lazaretu w Malborku, a następnie
w Poznaniu. Orzeczeniem komisji lekarskiej (7 VII 1918) zwolniono go
jako pełnego inwalidę. Powrócił do Buku i włączył się do akcji
niepodległościowej, wstępując do POW ZP (XI 1918). Został mianowany
przewodniczącym grodziskiej PRL (XI 1918). Jednocześnie został mianowany
dowódcą Powiatowej Straży Ludowej. 28 grudnia przystąpił do
organizowania sił powstańczych na terenie zachodniej Wielkopolski. Z
jego osobą od 1 I 1919 roku powiązały swoje działania grupy powstańcze
w: Buku, Grodzisku, Opalenicy, Rostarzewie, Rakoniewicach, Wielichowie,
Przemęcie, Wilkowie Polskim i Kamieńcu. 5 stycznia był autorem akcji
powstańczej oddziałów z Wielichowa, Kościana, Wilkowa Polskiego,
Stęszewa, Wielkich Łęk, Kamieńca, Obry, Rakoniewic i Grodziska, które
opanowały Wolsztyn. W ręce dowodzonych wtedy przez niego powstańców
wpadła broń z dużą ilością amunicji oraz całkowite urządzenie szpitala
wojskowego. We wniosku o odznaczenie Orderem Virtuti Militari
stwierdzono, że "...mimo nie wyleczonych ran prowadził (o kiju) walki
o Wolsztyn, Nowy Tomyśl i Zbąszyń". Rozkazem dziennym nr 2 (z 7 I
1919 roku) Dowództwa Głównego w Poznaniu otrzymał nominację na dowódcę V
Okręgu Wojskowego w Grodzisku, który obejmował (od 13 I 1919 roku)
powiaty: międzyrzecki, nowotomyski, grodziski i babimojski. Jako dowódca
frontu zachodniego przeprowadził (po 10 I 1919 roku) szereg akcji
zaczepnych, m.in. na Kopanicę i Zbąszyń. Po objęciu dowództwa frontu
zachodniego przez płk. M. Milewskiego, pełnił (od 17 IV 1919) obowiązki
komendanta okręgu. Rozkazem Dowództwa Głównego nr 46 (z 19 II 1919 roku)
został mianowany komendantem etapu zachodniego. Dekretem Komisariatu NRL
(z 17 IV 1919) awansowano go do stopnia kapitana. Na skutek zmian
strukturalnych w czerwcu 1919 roku objął Okręg Wojskowy II, równocześnie
pełnił obowiązki dowódcy 155 Pułku Piechoty (I Pułku Rezerwowego),
złożonego z 4 baonów (od 4 X 1919). Rozkazem dziennym Dowództwa Głównego
w Poznaniu nr 238 (z 7 X 1919) mianowany został dowódcą grupy zachodniej
frontu wielkopolskiego. W styczniu 1920 roku dowodzone przez niego
oddziały uczestniczyły w rewindykacji ziem zachodnich Wielkopolski,
przyznanych ostatecznie Polsce. Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920
roku dowodził, równocześnie awansując, 7 Rezerwową Wielkopolską Brygadą
Piechoty, a następnie 23 Dywizją Piechoty. W czasie powstań śląskich
wspierał materiałami wojennymi POW Górnego Śląska. Polskie czynniki
rządowe wyznaczyły go tam dowódcą armii powstańczej (3 VI 1921).
Zadaniem jego miało być utrzymanie w ryzach armii powstańczej w chwili,
gdy zapadną decyzje o likwidacji powstania i podziale Górnego Śląska. Po
likwidacji powstania przeszedł z powrotem do Wojska Polskiego. 31 XII
1921 roku przeniesiony został do rezerwy. Osiadł na roli w Mieściskach
(dawny pow. szamotulski). W życiu społecznym wyróżniał się ofiarnością i
szlachetnością, nie gardząc pomocą finansową dla potrzebujących. Został
członkiem honorowym wielu towarzystw, m.in. Towarzystwa Powstańców i
Wojaków w Lwówku, które przyjęło go także jako swojego patrona. Wchodził
w skład grupy byłych dowódców powstania, którzy powzięli decyzję o
utworzeniu Centralnego Komitetu Badań nad Historią Powstania
Wielkopolskiego 1918-1919 (20 I 1926 roku). Z uwagi na stan zdrowia
zwolniono go (4 III 1926) z obowiązku służby w rezerwie. Represjonowany
po kampanii wrześniowej 1939 r., w grudniu został przez Niemców
deportowany do Generalnej Guberni. Osiadł w Jędrzejowie na
Kielecczyźnie, zajmując się handlem. Zmarł 22 stycznia 1955 roku w
całkowitym zapomnieniu. Pochowany został na pocysterskim cmentarzu
parafii św. Trójcy w Jędrzejowie. Skromny pomnik na jego mogile
wystawiło miasto i ZBoWiD w Jędrzejowie. Odznaczony był m.in. Orderem
Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem
Walecznych, Legią Honorową, Orderem Polonia Restituta. Rodziny
nie założył.
Źródło: Zdzisław Kościański, Słownik
biograficzny powstańców wielkopolskich, Poznań 2002 |
|
